Vorige Hettinga Dag

Rond half twaalf was iedereen aanwezig en werden met koffie in de ene hand en een Workummer koek in de andere, oude contacten aangehaald en nieuwe gelegd.

Om 12 uur ging het bestuur achter de tafel zitten en opende voorzitter
Yteke Hettinga de vergadering. In haar welkomstwoord stond Yteke erbij stil dat we twee oud-bestuursleden moeten missen. Daarna nam Barbara Hettinga, onze penningmeester, het woord om de financiele verantwoording, die tevoren was uitgedeeld, toe te lichten. Die was zo duidelijk dat niemand er vragen over had. Tot slot vertelde George Ellerbroek dat de vernieuwde website toch niet voldeed naar onze wensen en in zijn geheel is vernieuwd (het resultaat ziet u hier). 

Lezing Gerrit Twijnstra
Na deze korte vergadering heette Yteke Gerrit Twijnstra welkom als spreker voor deze dag over It
Heidenskip, de omgeving tussen Workum en de Fluessen, met speciale aandacht voor Hettinga's.
Gerrit is amateur-historicus, kenner van Workum en omgeving en penningmeester van het Museum
Warkums Erfskip dat is ondergebracht in de Waag. Gerrit heeft ons met zijn enthousiasme en kennis meegenomen in de geschiedenis van de omgeving. Aan de hand van de historie van Hettinga’s die daar woonden en nog wonen. Met een uitstapje naar Workum en de grens van It Heidenskip en Koudum. It Heidenskip is een dorp met een oppervlakte zo groot als Leeuwarden en maar 340 inwoners (de tuinen zijn er dan ook iets groter dan in Leeuwarden, grapt Gerrit). Een gebied met een historie waar het water veel invloed heeft (gehad).
Gerrit vertelt over de toponomie van buurten die It Heidenskip vormen, over hoe een klooster een kerk kan worden en hoe een brand zomaar kan overslaan naar een andere gemeente.

Hoe een klooster een kerk wordt
In de grond van het Heidenskip, toen nog St. Ursulawoud, is een skelet en een steen van een boerderij gevonden welke gedateerd is op 1050. Een bewijs dat er in ieder geval al in die tijd mensen in dit gebied woonden. Op een
kaart uit de 12e eeuw wordt een katholiek bouwwerk weergegeven. Als op een latere kaart op die plek geen kruis  (een teken dat er sprake is van een kerk) is getekend wordt gedacht dat het bouwwerk, met de naam Sint
Ursula, een klooster is. Uit later onderzoek is gebleken dat het steeds om een kerk is gegaan.
In de 18e eeuw is hier en daar een boerderij gebouwd in het gebied. Als later in 1825 de dijk doorbreekt komt het water tot aan de dakschoten van de boerderijen. Deze watersnoodramp, die vele gebieden in Nederland treft, veroorzaakte grote schade. Na deze watersnoodramp worden de boeren gecompenseerd met een vergoeding vanuit het rijk. De verdeling die werd toegepast zou in deze tijd een naam krijgen (de watersnoodaffaire of zo). Rijkere boeren kregen minder dan arme, met het idee dat de rijken wel zelf tot oplossingen konden komen. Het heeft de katholieke familie Hettinga verdeeld.

Hoe een brand kan overslaan naar een andere gemeente
De buurten in het gebied hebben namen waarover volop kan worden gefantaseerd, maar waar uiteindelijk met (bijna) zekerheid verklaringen voor zijn. De ‘Hemel’ en de ‘Hel’, naast elkaar, hebben bijvoorbeeld elk een heel andere herkomst. Zo is de buurt ‘Hemel’ vermoedelijk een verbastering van Hemrik, wat gemeenschappelijk land betekent. ‘Hel’ komt van het woord helling, de plek waar na de tijd van de watersnood turf werd gedroogd. Soms is het wat makkelijker te verklaren, op de Bakkerspôle was een bakker te vinden.
En hoe een brand overslaat naar een andere gemeente? It Heidenskip is op een moment dat er vanwege het water niet te wonen viel, verdeeld tussen Workum, Nijega en Oudega. Sommige naast elkaar gelegen boerderijen liggen aan weerszijde van een gemeentegrens. Als in 1866 een grote brand verschillende huizen in de as legt gebeurt het dat de brand overslaat tussen Nijefurd en Workum. Overigens zal dit nu niet snel meer gebeuren omdat het gebied nu tot één gemeente behoort, Súdwestfryslan, die nu qua oppervlakte de grootste gemeente van Nederland is.
In het gebied is veel en hard gewerkt, op de boerderijen en bij het steken van turf. It Heidenskip staat ook bekend om het plezier dat er te vinden is bij het touwtrekken en fierljeppen. Iedere laatste zondag van juli wordt er de Nationale Fierljep Manifestatie georganiseerd.

Aan het einde van de lezing van Gerrit Twynstra hebben verschillende donateurs nog een
rondleiding gehad door enkele zalen van het oude stadhuis. In een daarvan hingen twee schilderijen
van twee voormalige bewoners van It Heidenskip: Sible Teakes Westendorp (1823-1882) en Margaretha Tjebbes (Grytsje) Hettinga (1828-1864). Zij hebben eerst gewoond en geboerd in Midlum (1852-1863) en daarna op "Groot Wegelegen" in It Heidenskip. (In de Nieuwsbrief 22, voorjaar 2012, heeft Jan Rein Hettinga een verhaal over hen geschreven).

In de middag was het Museum Warkums Erfskip vrij toegankelijk voor de donateurs en was Gerrit
daar aanwezig voor verdere uitleg.

Boottocht
Aan de Djippe Dolte, vlakbij de waterspuitende Woeste Leeuwen van Workum en achter de Grote
Kerk, lag de Maria van Piet Hettinga op ons te wachten. De bemanning bestond dit keer uit Frerik
en Pier, die de twaalf bootgangers om 14 uur aan boord welkom heetten. Piet was die middag de
schipper op een van zijn andere schepen, de Clasina. Omdat het weer goed was en er weinig wind
stond was het verantwoord om ook een kleine tocht over het IJsselmeer te maken! Daartoe moesten
we wel tweemaal door een schutsluis, eerst bij Workum aan het einde van de Djippe Dolte ‘naar
buiten’ en straks bij Hindeloopen weer ‘naar binnen’. Na het passeren van de sluis van Workum,
wat een klein half uur duurde door de drukte, moeten we nog ongeveer twee kilometer varen voor
we echt op open water waren. Het was druk op het water, vooral veel zeiljachten.
We gaan aan boord Lopen de haven van Hindeloopen binnen Hebben net de sluis verlaten
Om drie uur waren we mooi op tijd in de haven van Hindeloopen waar we snel geschut werden in
het fraaie gerestaureerde sluisje, nog geheel met de hand bediend door de sluiswachter. Ook
Hindeloopen is een mooi stadje, en bijzonder om dat vanaf het water te mogen bekijken. Via de
Ynyk – mooi uitzicht over het Friese land – en de Koudumer Far kwamen we op de Swarte Walden
die overgingen in de Fluessen. Daar kon de schipper weer wat sneller varen want we waren wat aan de late kant. Langs de Langehoekspolle voeren we de Yntemasleat op, richting Workum, waar Frerik en Pier ons om
kwart over vijf ons afzetten aan de Doltewal. Het was een zonovergoten tocht met alle gelegenheid
om genietend van het steeds wisselende uitzicht weer bij te praten. Vanaf ongeveer half zes kwamen ongeveer 30 deelnemers weer bijeen in Klamaere voor de borrel en een heerlijk buffet, die wederom door de culinaire staf
van het cultuurhuis was verzorgd. Er waren heel wat belevenissen uit te wisselen. Om een uur of negen ging iedereen weer naar huis. De Hettinga Dag was zeer geslaagd. Volgend jaar weer!